وقتی صحبت از سرطان پوست به میان میآید، یکی از عوامل اصلی، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه فرابنفش (UV) است. این نوع اشعه، بخشی از نور خورشید است که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست اما تأثیرات مهمی بر سلامت پوست دارد. آشنایی با اشعه ماوراء بنفش و نحوه تاثیر آن بر پوست، نخستین گام مهم در پیشگیری از سرطان پوست است.
اشعه فرابنفش چیست؟
اشعه ماوراء بنفش (UV) شامل سه نوع اصلی است:
- اشعه UVA: این نوع اشعه که به لایههای عمیقتری از پوست نفوذ میکند، یکی از عوامل اصلی ایجاد پیری زودرس (فتوایجینگ)، چین و چروک و آسیبهای پوستی طولانیمدت است. برخلاف UVB، شدت UVA در طول سال نسبتاً ثابت است و میتواند از شیشه عبور کند.
- اشعه UVB: این نوع اشعه مسئول آفتاب سوختگی و سرطان پوست است. UVB بیشتر به لایههای بالایی پوست نفوذ میکند و باعث تغییرات ژنتیکی در سلولها میشود که میتواند منجر به ایجاد سرطان شود.
- اشعه UVC: قویترین و خطرناکترین نوع اشعه UV است، اما خوشبختانه توسط لایه اوزون جذب شده و به سطح زمین نمیرسد.
تأثیرات اشعه UV بر پوست
اشعه یو وی باعث آسیبهای گوناگونی بر پوست میشود که مهمترین آنها عبارتند از:
- آفتاب سوختگی: قرار گرفتن طولانی مدت در معرض UVB باعث سوختگی لایه بیرونی پوست و ایجاد قرمزی، درد و حتی تاول میشود.
- پیری زودرس: UVA نفوذ عمیقتری در پوست دارد و باعث تخریب کلاژن و الاستین میشود که منجر به ایجاد چین و چروک و کاهش طراوت و لطافت پوست میگردد.
- لکه های پوستی: قرار گرفتن در معرض اشعه UV میتواند باعث تغییر رنگ پوست و ایجاد لکه های قهوهای یا تیره شود.
- سرطان پوست: UVA و UVB میتوانند منجر به تغییرات DNA سلولهای پوستی شوند و در نهایت به سرطانهای مختلف پوست از جمله ملانوما منجر شوند.
نور آبی و تاثیرات آن
علاوه بر اشعه UV، نور آبی مرئی (Visible Blue Light) که از دستگاههای الکترونیکی مانند موبایل و کامپیوتر تابیده میشود، به عمق پوست نفوذ کرده و انرژی بالایی دارد. این نوع نور میتواند به مرور زمان منجر به آسیبهای پوستی و تشدید فرآیند پیری شود.
اقدامات حفاظتی در برابر اشعه UV
خبر خوب این است که با رعایت برخی نکات ساده، میتوان خطرات ناشی از اشعه UV را به طور چشمگیری کاهش داد:
- استفاده از ضد آفتاب: استفاده از کرم های ضد آفتاب با SPF مناسب (حداقل SPF 30) برای محافظت از پوست در برابر UVB ضروری است.
ضد آفتاب های آردن سولاریس نسل جدیدی از ضد آفتاب ها هستند که به راحتی بر روی پوست خیس و مرطوب قابل استفاده بوده و میزان SPF آنها بدون کاهش اثر بخشی حفظ میشود. این ضد آفتاب ها با جذب سریع و بدون ایجاد اثر سفیدی، حداکثر حفاظت در برابر اشعه فرابنفش (UV) را ایجاد میکنند و از تحریک، سوزش و آلرژی چشم جلوگیری میکند. آردن سولاریس مطابق با استانداردهای پزشکی آلمان تولید شده و فاقد ترکیبات مضر مانند اکسی بنزون و پارابن است، که آن را به انتخابی ایمن برای همه، بهویژه افرادی که به آفتاب حساسیت دارند، تبدیل میکند. - پوشیدن لباس محافظ: استفاده از لباسهای پوشیده و کلاههای لبهدار هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید میتواند سطح پوست در معرض تابش UV را کاهش دهد.
- عینک آفتابی: انتخاب عینکهای آفتابی با قابلیت فیلتر کردن 100% اشعه UV میتواند از چشمها و پوست اطراف آنها محافظت کند.
- پرهیز از ساعات اوج تابش: بین ساعات 10 صبح تا 4 بعدازظهر، تابش UV در قویترین حالت خود قرار دارد، بنابراین بهتر است در این ساعات از فعالیتهای خارج از منزل اجتناب کنید یا در برابر این اشعه از خود محافظت کنید.
فواید تابش نور خورشید
هرچند قرار گرفتن در معرض نور خورشید ممکن است خطرناک باشد، اما یکی از فواید آن سنتز ویتامین D است که برای سلامت استخوانها و تقویت سیستم ایمنی بدن ضروری است. با این حال، باید تعادلی بین دریافت نور خورشید برای تولید ویتامین D و جلوگیری از آسیبهای ناشی از اشعه UV برقرار شود.
شاخص UV چیست؟
شاخص UV یک مقیاس استاندارد جهانی است که برای اندازهگیری شدت تابش اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید در سطح زمین طراحی شده است. این شاخص به ما کمک میکند تا میزان خطر ابتلا به آسیبهای پوستی ناشی از تابش UV را در روزهای مختلف پیشبینی کنیم و اقدامات پیشگیرانه مناسبی را انجام دهیم.
مقیاس شاخص UV
شاخص UV از 0 تا 11+ متغیر است و هر عدد نشاندهنده سطح خطر تابش UV است:
- 0-2 (کم): خطر بسیار کم است. در این روزها، نیازی به اقدامات حفاظتی خاص نیست، اما استفاده از ضد آفتاب و عینک آفتابی همیشه توصیه میشود.
- 3-5 (متوسط): خطر متوسط است. در این روزها، پیشنهاد میشود که در ساعات اوج تابش (10 صبح تا 4 بعدازظهر) از نور مستقیم خورشید دوری کنید و از ضد آفتاب استفاده کنید.
- 6-7 (زیاد): خطر بالاست. در این روزها باید اقدامات حفاظتی مانند پوشیدن لباسهای محافظ، کلاه و عینک آفتابی را جدی بگیرید. همچنین باید از قرار گرفتن در معرض آفتاب در ساعات اوج تابش خودداری کنید.
- 8-10 (بسیار زیاد): خطر بسیار بالا است. در این شرایط، توصیه میشود که تا حد امکان در سایه بمانید، از لباسهای محافظ استفاده کنید و از ضد آفتاب با SPF مناسب بهره ببرید.
بیشتر بخوانید:
- 11+ (خطرناک): در این روزها، خطر بسیار زیاد است و باید از هرگونه قرار گرفتن در معرض تابش UV پرهیز کرد. استفاده از پوشش کامل، عینک آفتابی و کرم ضد آفتاب ضروری است.
نتیجهگیری
اشعه فرابنفش (UV) نقش مهمی در ایجاد سرطان پوست، پیری زودرس و دیگر آسیبهای پوستی دارد. با درک تأثیرات آن و انجام اقدامات حفاظتی، میتوان به طور مؤثر از پوست خود در برابر این خطرات محافظت کرد و از فعالیتهای خارج از منزل با خیالی آسوده لذت برد.